Tavşanlarda tuvalet alışkanlığı
Evinize minik bir tavşan aldınız ve ona nasıl tuvalet eğitimi vereceğinizi mi merak ediyorsunuz? Endişelenmeyin. Sorularınızın tüm cevapları bu yazımızda.
Öncelikle belirtmeliyiz ki tavşanlar temiz canlılardır. Zaten hiçbir müdahale olmadan dahi tuvaletlerini birçok hayvan gibi belirli yerlere yaparlar. Bunu yapabilmelerindeki temel etken dışıklarındaki kendi alanlarını işaretleyebilecekleri has kokularıdır. Bir defa tuvaletini yaptıkları yeri bir sonrakinde kokudan tanıyarak aynı yeri kullanma eğilimdedirler. Ve yine birçok evcil hayvan gibi tavşanlara da tuvalet eğitimi vermek oldukça kolaydır. Özellikle temiz ve dikkatli olan bu canlılar için tuvalet eğitimi üç gün kadar kısa bir süreyle çözülebilecek bir sorundur. Ancak bunun dışında elbette ki bilmeniz gerekenler var. Örneğin tuvaletini nereye yapması gerektiği. En önemlisi de tavşanların kendi dışkılarını yemeleri hususu.
Bizler evimize birçok evcil hayvan alıyor ve empatiyle onlara yardımcı olmaya çalışıyoruz. Ancak bazen empati, hayat kurtarmaktan ziyade yanlış müdahalede bulunmamıza neden olabiliyor. Bu gibi bir sorun yaşamamak adına tavşanınızın tuvalete alıştırırken de beslenme düzenini takip ederken de iyice araştırmalı ve neyin doğru olduğuna onların doğalarına bakarak karar vermelisiniz. Bu araştırmayı yapmadan kafanıza göre bir program uygulamak evcil hayvanınızın işini zorlaştırabilir ve hatta ölüme varan dengesiz bir yaşantıya sebep olabilir.
Öncelikle tavşanların doğalarını anlamak için gelelim onların genel hatlarıyla nasıl canlılar olduğuna.
Tavşanların sindirim ve boşaltım sistemleri
Tavşanlar sindirim sistemleri oldukça hızlı çalışan canlılardır. Bu nedenle çok sık ve az olacak şekilde bir beslenme düzenine sahiptirler. Örneğin şu an aldıkları bir iki ısırıktan sonra diğer ısırıklarını 30 dakika kadar sonrası tekrar alırlar. Bu beslenme düzeni, aynı zamanda boşaltım sistemlerinin de bir parçasıdır. Nitekim boşaltım yapabilmek için yeni besinler yemeleri gerekir. İtme diye tabir edeceğimiz bir sistemle yeni gelen bir besinle eski besinleri boşaltıma gönderirler. Bu kadar çok sık beslendikleri düşünülürse elbette ki boşaltım yapmaları da bir o kadar çok olmalıdır. Tam da düşünüldüğü gibi tavşanlar 24 saatte 300-400 kez dışkı yaparlar. Bu dışkılar genellikle küçük toplar halindedir. Ayrıca aralarında cecotropes denilen bir iki dışkı çeşidi de bulunur. Bunlar ise tavşanların ihtiyaç duyduğu vitamin deposu olan dışkılardır.
Tavşanların beslenme ve boşaltım sistemleri genel hatlarıyla bu şekildedir. Şimdi bahsettiğimiz eğitime geçmenin tam zamanı!
Tavşanlara tuvalet eğitimi nasıl verilir?
Tuvalet kabı:
Tavşanınız için eğitime başlamadan önce yapmanız gereken ona özel bir tuvalet kabı oluşturmaktır. Bu kap evde kendiniz ayarladığınız bir kap ya da petshoplardan temin ettiğiniz tavşanlar için özel kaplar olabilir. Ya da dilerseniz tavşanınızın içine rahatça sığabileceği kedi tuvalet kaplarından kullanabilirsiniz. Ardından tuvalet kabının içini ayarlama vakti! Genellikle kediler için satılan aynı zamanda kemirgenler için de kullanılabilen çam peletlerini altına serebilirsiniz. Aslında burada önemli olan neyi sermeniz gerektiğinden ziyade neleri sermemeniz gerektiğidir. Çünkü tavşanlar kediler ve köpeklerin aksine dışkılarını saklamaktan ziyade ortada bırakma ve görme eğilimdedirler. Hatta ara sıra yemeleri gibi özel durumlar da olabilir. Bu durumda kediler için olan kristal kumlardan tercih etmek dışkıyla birlikte kumun da tüketilmesine sebep olarak tavşanınızın hastalanmasına yol açabilir. ( Bkz: Tavşan Tuvaletleri ve Aksesuarlar)
ÖNERİ: Kabı bir kısmına talaş bir kısmına kemirgen tuvalet altlığı kullanmak tavşanınızın için en sağlıklısıdır.
Alan:
Tavşanınıza tuvalet eğitimi vermeden önce ayarlamanız gereken en büyük kriter ona ayıracağınız alandır. Henüz tuvalet eğitimi almamış olan tavşanlar haliyle tuvaletlerini nasıl tutacağını da bilmezler. Tuvaletleri geldiğinde yer ve zaman fark etmeksizin yapma eğilimdedirler. Nitekim bu yemek yerken de koşarken de gerçekleşebilir. Eğer tavşanınıza tuvalet eğitimi vermeye başlayacaksanız öncelikle ona küçük bir alan ayarlamalısınız. Örneğin tuvalet kabını hemen mama kabının yanına koyabilir ve tavşanınızı yalnızca küçük bir oda içerisinde serbest bırakabilirsiniz.
Ardından tuvalet kabının yerini ve işlevini bilmeyen tavşanınıza bunu anlatmanın sırası gelmiş demektir! Belirlediğiniz alan içerisinde serbest olan tavşanınızı tuvaletini yaptığı ilk anda dışkısını alıp tuvalet kabının içerisine bırakmalısınız. Çünkü tavşanlar yukarıda da bahsetmiş olduğumuz gibi kendi dışkılarını koklayarak aynı yere yapma eğilimdedirler. Dolayısıyla dışkılarını alıp tuvalet kabına koymak onlar için belirleyici bir etken olacaktır. Ardından sabırla tavşanınızın kabı kullanmasını beklemelisiniz. Her tuvaletini yaptığında tavşanınıza küçük ödüller vermeniz, tavşanınızın eğitimi severek daha çok ayak uydurmasına sebep olabilir.
Yarattığınız alanı, tam olarak tavşanınızın tuvalet kabına alıştığından emin olduğunuz bir zamanda genişletmeye başlayabilirsiniz. Önce koridorlara sonra iki küçük oda ve sonra tüm ev olacak şekilde bu sınırları yavaş yavaş genişletebilirsiniz. Unutmayın tavşanınız henüz uzun süre tuvaletini tutmayı bilmiyor. Bu alanı bir anda geniş tutmak kabı bulmak yerine, tuvaletini rastgele bir yere yapmasına sebep olabilir. ( Bkz: Tavşan Kafesleri)
Tavşanların dışkılarını yemesi doğru mudur?
Tavşanlar günde ortalama 300-400 gibi bir sayıda dışkı yapan kemirgenlerdir. Dışkıları genellikle topa benzetilen küçük yuvarlak tanelerdir. Ve zaman zaman kendi dışkılarını yiyebilirler. Bu durum aslında bize ne kadar iğrenç ve yanlış gibi gelse de tavşanlar için oldukça doğru ve müdahale edilmemesi gereken bir davranıştır. Nitekim bu dışkıların arasında vitamin topları olarak adlandırdığımız bilimsel adı ise 'cecotropes' olan dışkılar bulunur. Vitamin topları denemesinin sebebi içeriğinde yüksek miktarda B ve K vitaminleri bulundurmasıdır.
Tavşanlarda vitaminleri vücutta tutabilmek ve dışkıdan ayırmak için bulunması gereken bakteriler yoktur. Dolayısıyla bazı vitaminler dışkı olarak atılır ve tavşan tarafından tekrar tüketilmek üzere vücuda alınır. Son derece yararlı olan bu davranış asla müdahalede bulunulması veya zorla yedirmeye çalışılması gereken bir eylem değildir.
ÖNEMLİ: Cecotropesini yemeyen tavşanların araştırmalara göre 45 gün sonra öldüğü ortaya çıkmıştır.